اگر قادر بودیم در هنگام صحبت با کودک تصویر خود را ببینیم و صدای خود را بشنویم، متوجه تاثیر گذاری حرف‌ها و حالات صورتمان می‌شدیم. اگر هنگام صحبت با کودکان دوربینی حرکات ما را ضبط می‌کرد، متوجه می‌شدیم آیا حرف‌ها و کلمات‌مان از روی عشق و علاقه است یا از روی بی‌حوصلگی و خستگی؟ آیا با دقت به حرف‌های کودکمان گوش می‌کنیم و آنها را جدی تلقی می‌کنیم یا تنها به فکر چک کردن گوشی یا انجام کارهایمان هستیم؟ والدین توانا و آگاه باید نحوه صحبت کردن با کودکان را بدانند و از آنها در عمل استفاده کنند. در این مقاله به شما نحوه‌ی صحیح گفتگو با کودک را آموزش خواهیم داد و از راهکارهای عملی برای درست صحبت کردن با کودک پرده برداری خواهیم کرد.
فهرست مطالب
- صحبت کردن با کودک به چند طریق است؟
- چرا روش صحیح حرف زدن با کودک اهمیت دارد؟
- اصول صحیح حرف زدن با کودکان چگونه است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
صحبت کردن با کودک به چند طریق است؟
به طور کلی والدین به ۳ طریق با کودک خود گفتگو می‌کنند.
- اولین راه صحبت کردن با کودک استفاده از لحن تند و پرخاشگرانه است. در این حالت والدین با داد زدن یا با صدای بلند صحبت کردن، استفاده از کلمات با بار منفی و سرزنش کردن به گفتگو با کودک می‌پردازند. در این حالت واکنش کودک ممکن است پرخاشجو و عصبی باشد یا با بی‌محلی به فرد ادامه پیدا کند. در مواردی نیز کودک در این حالت ترسیده و قادر به ادامه بحث نیست. این نحوه صحبت با کودک بسیار مخرب بوده و در روان او تاثیرات بدی می‌گذارد. حتی ممکن است لجبازی کودک را تشدید کند.
- دومین راه برای صحبت کردن با کودک انتخاب لحن منفعلانه و تن صدای پایین است. این طرز گفتگو با کودک ممکن است به مخربی روش اول نباشد، اما تاثیری بر روی کودک ندارد و کودک در این حالت به حرف‌ها و صحبت‌های والدین وقعی نمی‌گذارد.
- سومین و بهترین روش گفتگو با کودک استفاده از لحن راسخ و با اعتماد به نفس است. در این نوع حرف زدن، والدین با اقتدار و اعتماد به نفس صحبت می‌کنند. به طور ساده و مستقیم منظور خود را بیان می‌کنند و در عمل کردن به گفته‌های خود جدی هستند. در عین حال به موقع عشق و علاقه خود را نشان می‌دهند و باعث ایجاد ترس در کودک نمی‌شوند.
در این شرایط، کودک میتواند با والدین خود صادق باشد و به راحتی با آنها درد و دل کند. از راهنمایی‌های آنها استفاده کند و با منطق درست والدین وظایف خود را انجام دهد. این طرز صحبت کردن با کودک میتواند اثر بخش و تاثیرگذار باشد و اثرات مخربی بر جای نگذارد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله اعتماد به نفس چیست را بخوانید.
چرا روش صحیح حرف زدن با کودک اهمیت دارد؟
دلایل زیر میتواند تاثیرات گفتکوی صحیح با کودک را برای ما آشکار کنند.
- به احتمال زیاد باعث می‌شود کودک شما گوش به صحبت بدهد.
شما کدام را ترجیح می‌دهید؟ لحن خصمانه و پرخاشگرایانه یا نحوه حرف زدن شمرده و آرام اما راسخ؟ کودک شما نیز قطعا به لحن عصبانی شما اهمیتی نخواهد داد و در بلند مدت آن را جدی نخواهد گرفت. لحن راسخ و آرام بهترین راه برای داشتن گفتگوی درست با کودک است.
- کودکان از رفتار والدین الگو برداری می‌کنند.
بهترین راه داشتن گفتگوی سالم با کودک این است که ابتدا اصول مکالمه را خودمان رعایت کنیم. اگر ما به درستی با کودکمان صحبت کنیم، او نیز به خوبی به ما پاسخ خواهد داد.
- شما یک رابطه قوی با کودکتان برقرار خواهید کرد.
یکی از مهمترین دلایل گفتگو کردن چیست؟ به درستی ارتباط برقرار کردن و فهمیدن افراد. اگر نحوه صحبت کردن ما با کودک به درستی باشد، میتواند او را درک کنیم و در مواقع نیاز او را یاری کنیم. می‌توانیم منظور خود را به درستی به او بفهمانیم و مقصود او را به خوبی متوجه شویم.
- کودک شما از احترام بیشتری برخوردار خواهد شد.
برای اینکه به کودک خود اثبات کنیم که در نظر ما او شخصیتی محترم و دوست‌داشتنی است باید با لحن درست با او به گفت‌و‌گو بپردازیم. نحوه صحیح صحبت کردن با کودک به او نشان می‌دهد ما برای نظر و شخصیت او احترام قائل هستیم و او در نظر ما فردی مهم و با اهمیت است. این کار بسیار بر عزت نفس و تقویت اعتماد به نفس کودک تاثیر می‌گذارد.
- لحن پرخاشگرانه و عصبی موثر نیست.
وقتی شما با صدای بلند با کودک صحبت می‌کنید و پرخاشگرانه او را مخاطب خود قرار می‌دهید، به احتمال زیاد به نتیجه مطلوب و مقصود خود را نخواهید رسید. حتی ممکن است رابطه و تاثیرات مثبتی که بر روی او داشتید نیز از بین برود. ممکن است در کوتاه مدت این نحوه‌ی صحبت کردن با کودک موثر باشد، اما اگر خواهان پیشرفت و سلامتی روحی فرزندتان هستید، نباید به هیچ وجه از این روش گفتگو استفاده کنید. در این مطلب از وبسایت سبک زندگی میتوانید درباره گفتگو با کودک برای شناخت احساسات آنها بیشتر بخوانید.
اصول صحیح حرف زدن با کودکان چگونه است؟
نکات زیر می‌توانند به صورت عملی ما را راهنمایی کنند تا بتوانیم به خوبی با کودک خود ارتباط برقرار کنیم و طرز صحیح صحبت با کودک را یاد بگیریم یا آن را اصلاح کنیم.
اسم کودک را بخوانید
صدا کردن نام کودک توجه او را به حرف‌های شما جلب می‌کند. کودکان خردسال اغلب به زمان‌هایی محدود توجه دارند بنابراین برای جلب توجه باید مدام نامش را صدا کنید.
به کودک گوش دهید
کودکان دوست دارند برای آنها ارزش قایل شوید. به همین دلیل بسیار مهم است واقعا برای آنها ارزش قایل شوید.به کودکتان نشان بدهید که همه توجه و دقت شما به شنیدن حرف‌های اوست. روزنامه خواندن، تلوزیون تماشا کردن و کار کردن حواستان را پرت می‌کند. اگر نمی‌توانید به حرف‌های کودک گوش بدهید تظاهر نکنید. بهتر استهنگام صحبت با فرزند خود، گوشی موبایل را کنار بگذارید و با همه حواس به حرف های او گوش فرا دهید.
این باعث می شود تا اعتمادبه نفس پیدا کنند و آن حس ارزشمندی که دنبالش هستند را از شما بگیرند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله راههای تشویق کودکان و نوجوانان به ورزش را بخوانید.
الگو باشید تا بتوانید توقع خوش رفتاری از کودک داشته باشید
خوش رفتاری شما با کودک به او یاد می‌دهد چگونه باید رفتار کند. چه رفتاری پذیرفتنی است و چه رفتاری در هر شرایطی نادرست است. نکته‌ای که نباید فراموش کنید رفتار متناوب است. نباید خودتان یک بار راست بگویید و یک بار دروغ بگویید. اگر توقع دارید همیشه کودکتان با خطاب محترمانه حرف بزند. باید همیشه خودتان با همین شیوه حرف بزنید. بگویید«لطفا»«متشکرم» و همیشه با همین خطاب محترمانه حرف بزنید.
از جملات مثبت استفاده کنید
مدام به کودک نگویید«نه» یا «نکن» اگر همیشه به کودک بگویید «به لیوان دست نزن»، «ندو»، «لباستو کثیف نکن» او به سمت آن کشیده می‌شود و بالاخره لیوان را می‌شکند و لباسش را کثیف می‌کند. به جای این جملات منفی بگویید «لیوانو با دو دستت نگه دار»، «مراقب لباست باش»، «مراقب راه رفتنت باش». مثبت حرف زدن کار آسانی نیست اما تلاشی است که بسیار ارزنده است. هرگز از واژه هایی که باعث ایجاد حس گناه در کودک می شود، استفاده نکنید. کودکان از همان ابتدا حس همدردی ندارند و بسیاری از چیزها را نمی توانند درک کنند. نباید برای اشتباهای که انجام می دهند خیلی آنها را مواخذه و سرزنش کنیداز واژه‌های سرزنشی مثل «خرس گنده شدی»، تحقیر آمیز مثل«پسر بد» و بیان شرم و خجالت مثل «شرم به تو» استفاده نکنید. این نوع واژه‌ها و جملات احساس بی‌ارزشی را در کودک شما تقویت می‌کند.
جملات و واژه‌های مثبت به کودک اعتماد به نفس و احساس شادی و خوشبختی می‌دهند. رفتارش را بهتر می‌کند و تلاش او را برای رسیدن به موفقیت بیشتر می‌کند.جملات مثبتی مثل «عزیزم یادت باشه که اسباب بازیاتو جمع کنی»، «ممنونم که کمکم کردی»، «خسته نباشی که به خواهرت کمک کردی»، «من به تو افتخار می‌کنم» راهر روز تکرار کنید و نتیجه‌اش را ببینید.
با کودک ارتباط چشمی برقرار کنید
تاثیر واژه‌ها را زمانی بهتر احساس می‌کنید که فرزندتان را در محیطی آرام قرار دهید و به چشم هایش نگاه کنید و با آرامش با او حرف بزنید.
به تن صدا و لحن کلامتان توجه کنید
با کودکی که غر می‌زند با همان لحن و با تندی صحبت نکنید. زمانی که کودک آرام شد با او حرف بزنید. بالا و پایین رفتن صدا باید متناسب با موقعیت باشد. پس اگر همیشه با داد و بیداد حرف می‌زنید باید این عادت را ترک کنید.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله خانواده چیست را بخوانید.
سوال بپرسید
اگر می‌خواهید کودکتان بیشتر فکر کند و برداشت‌های آزاد داشته باشد از او سوالاتی تحلیلی بپرسید. سوال تحلیلی یعنی سوالاتی که پاسخ آنها بله یا خیر نیست و او باید تلاش کند بیشتر حرف بزند و دیدگاه‌ها و احساساتش را نشان بدهد. مثلا به جای این پرسش«مهد کودک خوش گذشت؟ » بپرسید«چه چیزی امروز بیشتر در مهد کودک خوشحالت کرد؟ ».
آیا کودک منظور و هدف شما را فهمیده است؟
اگر احساس می‌کنید کودکتان واکنش درستی به درخواست‌ها و حرف هایتان نشان نمی‌دهد و گیج شده است. پرسش و درخواستتان را دوباره تکرار کنید تا متوجه شوید او موضوع را به خوبی فهمیده است. از او بخواهید آنچه به او گفته اید را تکرار کند.
با گفتن عبارت: «برای اینکه من می گم!» باعث می شوید تا کودک هرگز به چرایی مسایل فکر نکند. قدرت تحلیل و پرسش‌گرایی را از او می گیرید.
پاسخ های کوتاه بدهید
والدینی که با پاسخ کوتاه فرزند را مجبور می کنند از آنها اطاعت کند، به هیچ عنوان روش درستی برای تربیت کودک خود انتخاب نکرده اند. با گفتن عبارت: «برای اینکه من می گم!» باعث می شوید تا کودک هرگز به چرایی مسایل فکر نکند. قدرت تحلیل و پرسش‌گرایی را از او می گیرید. یا گفتن عبارتی همچون: «هر چه من می گویم را باید انجام دهی» به این مفهوم است که هیچ احترامی برای فرزند خود قایل نیستید و او نیز در مقابل به شما احترام نخواهد گذاشت. برای تربیت صحیح فرزندان، برای پاسخ به سوالات او زمان بگذارید و با صبر کامل و مرتبط به او پاسخ بدهید.
کودکانه رفتار کنید
کودکان بسیار باهوش تر از آن هستند که تصور می کنید. لازم نیست صدای خود را کودکانه کنید یا با کلمات خیلی بچه‌گانه با او حرف بزنید تا به حرف هایتان گوش کنند. کودکان مکالمات مردم با یکدیگر را می شنوند و کودکانه حرف زدن را نوعی اهانت به خود می دانند.
وسط حرف کودک نپرید
اگر کودک برایتان ماجرایی را تعریف می‌کند تا انتهای داستان را گوش بدهید و حرفش را قطع نکنید. اگر مدام وسط حرف کودک بپرید یا اظهار نظرهای بی‌مورد بکنید او علاقه‌اش را برای مطرح کردن دیدگاهایش را از دست می‌دهد. مثلا اگر کودکتان اتفاقاتی که در مدرسه می‌افتد را برایتان تعریف می‌کند با پرسش‌های بی‌مورد او را سردرگم نکنید یا از ماجرا منحرف نشوید. سکوت کنید و احساسات‌تان را با لبخند یا تعجب نشان بدهید.
زیاد حرف نزنید
تحقیقات کارشناسان ثابت کرده است، مغز هر انسانی می تواند در هر مرتبه، به طور متوسط ۵ تا ۹ موضوع را به خاطر بسپارد. به همین دلیل است که کودکان وقتی بیشتر از ظرفیت خود می شنوند، دیگر تمایلی به گوش کردن ادامه حرف ها ندارند. اگر می خواهید مسایل زیادی به فرزند خود بیاموزید، آن را به چندین بخش کوتاه تقسیم کنید تا نتیجه بهتری داشته باشد. یادتان باشد کودکان نمی‌توانند چند دستور را همزمان انجام بدهند. به جای اینکه بگویید«پاشو درساتو بخون اما قبـــــلش اتاقتو مرتب کن و کفشاتو ببر بذار تو جا کفشی و لباساتو مرتب کن» اول یک خواسته ساده‌تر را از کودک بخواهید و سپس او را به انجام کارهای دیگر تشویق کنید.
ملاحظه‌گر باشید
حواستان به مکالماتتان با دیگران باشد. چه چیزی به دوستانتان می‌گویید؟ چگونه با کودکتان حرف می‌زنید؟ آیا با دوستان و کودکتان به یک شیوه حرف می‌زنید؟ مکالماتتان را با دوستانتان در حضور کودک طوری تنظیم کنید که اگر کودک درباره آن از شما سوالی کرد پاسخی برایش داشته باشید.
تهدید نکنید
هدف از بزرگ کردن کودک این نیست که او را مطیع و فرمانبردار خود تربیت کنیم. باید به کودکان فرصت فکر و خطا کردن بدهد. تهدید کردن کودک باعث می شود تا اعتمادبه‌نفس او از بین برود و در بزرگسالی دچار مشکل بشود.
سخن پایانی
شما در این مقاله با اصول حرف زدن با کودکان آشنا شدید. همچنین از اهمیت درست حرف زدن با آنها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
بین ۱۲ تا ۱۸ ماه، اکثر نوزادان اولین کلمه خود را بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی می گویند. با این حال، بلافاصله پس از تولد، مراحل اولیه ارتباط کلامی را خواهید شنید. از تولد تا ۳ ماهگی، نوزادان صداهایی تولید می کنند. همچنین لبخند و غر زدن نیز برای آنها وجود دارد.
تاخیر در رشد گفتار ممکن است نشانه بسیاری از اختلالات، از جمله عقب ماندگی ذهنی، کاهش شنوایی، اختلال زبان بیانی، محرومیت روانی اجتماعی، اوتیسم، لالی انتخابی، آفازی گیرنده و فلج مغزی باشد. دلیل و علل تاخیر در گفتار باید از طریق پزشک اطفال تشخیص داده شود.
