رابطه هیچ‌کس با والدین خودش یا همسرش کامل و بدون نقص نیست. اگر خوش‌شانس باشید، در بیشتر مواقع رابطه خوبی با والدینتان دارید. متأسفانه افرادی که والدینی سمی دارند، شانس داشتن چنین رابطه‌ای را ندارند. هرقدر هم که تلاش کنید، نمی‌توانید یک رابطه سالم و بر مبنای احترام متقابل با افرادی داشته باشید که ازنظر احساسی مشکل دارند. در این مقاله می‌خواهیم نشانه‌های والدین سمی را بشناسیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
- رابطه والد-فرزندی و فرهنگ چگونه است؟
- فواید مرزبندی بین والدین و فرزندان بزرگسال چیست؟
- نشانه‌های والدین سمی چیست؟
- چگونه با والدین سمی مرزبندی ایجاد کنیم؟
- چگونه با والدین مسن‌تر مرزبندی ایجاد کنیم؟
- نشانه‌های ضروری بودن ایجاد مرزبندی با والدین سمی چیست؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
رابطه والد-فرزندی و فرهنگ چگونه است؟
ممکن است در زمینه‌های مشارکت و مداخله‌ی والدین در زندگی فرزندان از نظر فرهنگی و خانوادگی تفاوت‌هایی وجود داشته باشد که مشکلی ندارد و قابل قبول است. مطالعات پیشین بررسی‌های عمیق‌تری را روی تاثیر والدین همگام با هنجارهای فرهنگی بر فرزندان جوان در زمینه‌های زیر انجام داده‌اند:
- انتخاب همسر
- انتخاب شغل
- سطح وابستگی و مرزبندی
هر فردی حق دارد با در نظر گرفتن مداخله‌ی والدینش تصمیم بگیرد و ممکن است تصمیم شما متفاوت از دیگری باشد. شما میتوانید کاری که از نظرتان درست است را بر اساس نیازها و ترجیحات شخصیتان در چارچوب ارزش‌های فرهنگی و خانوادگیتان انجام دهید. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله جایگاه خانواده در جامعه چیست را بخوانید.
مرزبندی در جایی که تعادل قدرت وجود ندارد
فرزندان و والدین رابطه‌ای طولانی‌تر از رابطه‌ای که افراد با یکدیگر دارند را تجربه می‌کنند. روابط طولانی مدت می‌توانند با ثبات یا شدید باشند اما ممکن است به مانعی برای رشد تبدیل شوند.
عدم تعادل قدرت در موارد زیر وجود دارد:
- آوردن فرزند به این دنیا
- بزرگ کردن فرزند
- تامین مالی فرزند
- از خود گذشتگی برای زنده نگه داشتن فرزند
اما مانند هر موجود دیگری روی زمین، انسان‌ها هم با یزرگ شدن نیاز به مستقل شدن و متکی شدن به خودشان پیدا می‌کنند. این به صورت طبیعی می‌تواند باعث ایجاد مغایرت و ناسازگاری شود.
ایجاد مرزبندی با مادر، پدر و فردی که سرپرستتان است جزو کارهای دشوار و سخت محسوب می‌شود.دکتر استفانی جان (Stephani Jahn) مشاور دارای بورد تخصصی در فلوریدا و متخصص کمک به جوانان در غلبه بر ترومای مرتبط با خانواده‌ی اصلی است. او می‌گوید: «برای فرزندان بزرگسال ایجاد مرزبندی با والدین تقریبا غیرممکن است».
ارتباط والدین با فرزندان رابطه‌ی عمیقی است حتی اگر سمی یا منفی باشد. جان همچنین می‌افزاید: «کودک درونمان مدام از طرد شدن توسط والدین ترس دارد، زیرا در کودکی برای زنده ماندن به پدر و مادرمان نیاز داشتیم.»او بر این باور است که فرزندان بزرگسال مسئول حال خوب خود هستند بنابراین گاهی ایجاد مرزبندی با والدین تنها راه تنظیم میزان مناسب قدرت بر خود است.
فواید مرزبندی بین والدین و فرزندان بزرگسال چیست؟
ایجاد مرزبندی‌های سالم با والدین می‌تواند تفاوتی را در زندگی و روابط خانوادگی ایجاد کند. جودی آرونوویتز (Judith Aronowitz)، پرستار و مددکار اجتماعی می‌گوید برخی فواید برای هر دو طرف عبارت‌اند از:
- اجتناب از رنجش و آزرده خاطر شدن
- ایجاد وابستگی‌های سالم‌تر و پایدارتر
- حمایت از استقلال و به خود متکی شدن
- فراهم آوردن احساس منحصر به فرد بودن و واقعی بودن نسبت به خود
نشانه‌های والدین سمی چیست؟
در ادامه به نشانه‌های والدین سمی اشاره می‌‌کنیم:
۱. والدین سمی خود‌مدار هستند و گنجایش کمی برای همدلی دارند: آنها همیشه نیازهای خود را در اولویت قرار می‌دهند و احساسات و نیازهای دیگران را در نظر نمی‌گیرند. آنها به این فکر نمی‌کنند که رفتارشان چه اثری بر دیگران دارد و به‌سختی می‌توانند احساسات دیگران را درک کنند.
۲. والدین سمی – بی‌ادب هستند: آنها نمی‌توانند حتی ذره‌ای به شما احترام بگذارند و با ادب و مهربانی رفتار کنند.
۳. والدین سمی – ازنظر احساسی واکنش‌پذیر هستند: والدین سمی اغلب نمی‌توانند احساساتشان را کنترل کنند. آنها غیرقابل‌پیش‌بینی هستند و همه‌چیز را بیش از اندازه بزرگ می‌کنند.
۴. والدین سمی – کنترل‌گر هستند: آنها می‌خواهند به شما بگویند چه کاری باید انجام دهید و چه زمانی و چگونه باید آن را انجام دهید.
۵. والدین سمی – خشمگین هستند: آنها خشن و پرخاشگر هستند یا پرخاشگری منفعل دارند و شما را با گوشه‌وکنایه‌های زیرلب، عمدی فراموش‌کردن مسائل یا با قهرکردن آزار می‌دهند.
۶. والدین سمی – ایرادگیر هستند: هر کاری که می‌کنید، پدر یا مادر سمی هرگز از شما راضی نمی‌شوند. آنها در همه‌چیز عیب و ایرادی پیدا می‌کنند.
۷. والدین سمی – حیله‌گر هستند: با تغییردادن واقعیت سعی می‌کنند خودشان را خوب جلوه بدهند. آنها از احساس گناه، انکار و ناچیزشمردن برای رسیدن به خواسته‌هایشان استفاده می‌کنند.
۸. والدین سمی – سرزنش‌گر هستند: آنها مسئولیت رفتار و نقش خود را در ناکارآمدی خانواده نمی‌پذیرند و همه تقصیرها را به گردن شما می‌اندازند.
۹. والدین سمی – پرتوقع هستند: آنها از شما انتظار دارند تا همه کارهایتان را کنار بگذارید و فقط به نیازهای آنها رسیدگی کنید. توجهی به شما، برنامه ریزی ها و نیازهایتان ندارند؛ فقط خودشان اهمیت دارند و شما باید هر کاری از دستتان برمی‌آید، برای نجات آنها انجام دهید.
۱۰. والدین سمی – مایه آبروریزی هستند: رفتار ناشایستی دارند؛ برای نمونه لطیفه‌‌های نامناسب تعریف می‌کنند، وارد مشاجره‌های فیزیکی می‌شوند و شوخی‌های ناشایست می‌کنند و درکل طوری رفتار می‌کنند که خجالت می‌کشید آنها را به‌عنوان والدینتان معرفی کنید.
۱۱. والدین سمی – بی‌رحم هستند: والدین سمی کارهایی می‌کنند و چیزهایی می‌گویند که به‌شدت بی‌رحمانه‌اند. آنها شما را مسخره می‌کنند، شما را با اسامی ناشایست صدا می‌کنند، نقطه‌ضعف‌های شما را خاطرنشان می‌کنند و عمدا موضوعاتی را پیش می‌کشند که به آنها حساس هستید.
۱۲. والدین سمی – حریم را رعایت نمی‌کنند: آنها در مسائل شخصی شما دخالت می‌کنند و نمی‌پذیرند که شما فردی بالغ و کاملا مستقل هستید. آنها می‌خواهند مسائل شخصی زندگی شما را بدانند، به حریم خصوصی تان احترام نمی‌گذارند، ایمیل‌هایتان را باز می‌کنند، بدون دعوت به خانه‌‌تان می‌آیند، بدون اینکه از آنها بخواهید، نصیحت‌تان می‌کنند و در تربیت فرزندان تان دخالت می‌کنند.
۱۳. والدین سمی – شما را درگیر می‌کنند: والدین سمی اعتمادی ناسالم به شما دارند. آنها اطلاعات شخصی زیادی (مثلا اسرار و مشکلات زندگی زناشویی‌شان) را با شما در میان می‌گذارند و انتظار دارند مهم‌ترین منبع پشتیبانی احساسی برای آنها باشید.
۱۴. والدین سمی – همیشه با شما رقابت می‌کنند: نه‌تنها همیشه می‌خواهند حق داشته باشند، بلکه به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی رقیب شما هستند؛ بنابراین به‌جای اینکه برای موفقیت شما خوش‌حال باشند، تلاش می‌کنند آن را ناچیز بشمرند یا شما را نادیده بگیرند.
چگونه با والدین سمی مرزبندی ایجاد کنیم؟
کنار آمدن با والدین سمی کار دشواری است، اما در صورتی که حال خوب و آرامش خود را در اولویت قرار دهید احساس بهتری خواهید داشت. سمی بودن به سلامت روان آسیب می‌زند اما ایجاد مرزبندی می‌تواند به بهبود سلامت روان کمک کند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله نحوه برخورد با والدین سمی را بخوانید.
سعی کنید در مواجهه با والدین سمی آرامش و خونسردی خود را حفظ کنید، زیرا والدین ممکن است مانند ما مرزبندی‌ها را جدی نگیرند. بحث و دعوا با والدین کمک کننده نیست و باعث می‌شود حال هر دوی شما بد شود.میتوانید به صورت واضح و شفاف به آنها توضیح دهید که در صورتی که به مرزبندی‌های جدید احترام نگذارند چه اتفاقی می‌افتد. اگر به نظر می‌رسید که مرزبندی‌ها رعایت نمی‌شدند مدت زمانی که با والدینتان می‌گذرانید را کمتر کنید.
چگونه با والدین مسن‌تر مرزبندی ایجاد کنیم؟
والدین مسن‌تر ممکن است شما را همچنان مانند فرزند کوچکشان ببینند و بخواهند به همان شیوه با شما رفتار کنند. اگرچه ایجاد مرزبندی می‌تواند به شما در داشتن احساس اعتماد به نفس در مستقل بودن کمک کند.میتوانید به والدین خود بدون اثبات دلیلتان «نه» بگویید. فرقی نمی‌کند که چند بار از شما سوال کنند. ممکن است آنها به سرعت نظرشان را تغییر ندهند اما تکرار پاسخ اصلی به آنها در تشخیص مرزها کمک می‌کند. سعی کنید با والدینتان با صبوری برخورد کنید تا با تغییرات مورد نظرتان هماهنگ شوند.
والدین شما افراد کامل و ایدئآلی نیستند و مهربانی و دلسوزی با آنها می‌تواند می‌تواند در یادگیریشان کمک کننده باشد.روش موثر دیگر برای ایجاد مرزبندی با والدین مسن‌تر تشکر از آنها هنگام احترام گذاشتن به مرزهایتان است. هنگامی که تشکرتان را ابراز می‌کنید متوجه می‌شوند که این مرزها چقدر برایتان اهمیت دارند.
نشانه‌های ضروری بودن ایجاد مرزبندی با والدین سمی چیست؟
مسائل مربوط به مرزبندی بین والدین و فرزندان در هر رابطه‌ای متفاوت است. اگرچه دکتر لارن ناپولیتانو (Lauren Napolitano) روانشناس دارای بورد تخصصی در پنسیلوانیا می‌گوید برخی نشانه‌هایی که در ادامه آورده شده‌اند حاکی از آن هستند که ایجاد مرزبندی با والدین ضروری است:
- رفتن به خانه‌ی فرزند بزرگسال خود بدون تماس قبلی
- اشغال کردن تمام وقت فرزند بزرگسال خود
- ارائه‌ی نظر بدون اینکه از آنها نظرخواهی شود
- مداخله کردن در زندگی کاری یا شخصی فرزند
- تلاش برای کنترل کردن تصمیم‌های فرزند
- مقایسه کردن فرزند خود با دیگران
- دادن نظرات منفی به فرزند خود
- استفاده از باج‌گیری عاطفی
- تشخیص ندادن ترجیحات شخصی
- ایجاد احساس گناه و عذاب وجدان سنگین
البته فقط این موارد نیست بلکه ممکن است فرزند با کمک‌هایی از سمت حامیانش بزرگ شده و رشد کرده باشد که همین مساله جدا شدن از آنها را برایش دشوار کند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله اعتماد به نفس چیست را بخوانید.نشانه‌هایی که در ادامه معرفی شده‌اند حاکی از آن هستند که ایجاد مرزبندی برای موفقیت ضروری است:
- بدون تماس قبلی به منزل پدر و مادر خود می‌روید.
- همچنان لباس‌هایتان را در خانه‌ی پدری می‌شویید، وعده‌های غذایی را در آن‌جا میل می‌کنید یا قبض‌های خود را برای پرداخت برای آنها می‌فرستید.
- آنها بدون در نظر گرفتن برنامه‌ای برای بازپرداخت یا پرداخت به صورت موقت، همیشه قبض‌ها و صورت‌حساب‌های شما را پرداخت می‌کنند.
- هر زمانی که دچار تعارض و ناسازشگاری می‌شوید یا در تصمیم‌گیری به مشکل برمی‌خورید بدون بررسی راهکار حل مساله در ابتدا، به والدین خود تماس می‌گیرید.
- شما در زندگی شخصی روزمره‌ی والدینتان درگیر هستید.
- شما در چالش‌ها یا کارهای روزمره‌ی والدینتان (به جز مراقبت و یا شراکت در کسب‌و‌کار) درگیر هستید.
- آنها ریزترین جزئیات را درباره‌ی روابط شما با همسرتان می‌دانند و اغلب همسرتان این جمله را از شما می‌شوند که «مادرم/پدرم گفت ما باید… ».
- نداشتن بلوغ یا هوش هیجانی در هنگام بزرگسالی
سخن پایانی
شما در این مقاله با مرزبندی درست با والدین سمی آشنا شدید. همچنین از نشانه های والدین سمی آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
والدینی که فرزندان خود را بیش از اندازه تحت کنترل دارند و یا از تنبیه بدنی و یا تحقیر فرزندان‌شان برای تربیت آنها استفاده می‌کنند، والدین سمی نام دارند. نویسنده کتاب والدین سمی، ریشه بیشتر رفتارهایی که باعث بروز مشکلات جدی در بزرگسالی افراد می‌شود را به چگونگی رفتار والدین مرتبط می‌داند. فرزندانی که قربانی والدین سمی هستند، در بزرگسالی رفتار اشتباه والدین خود را الگوبرداری می‌کنند.
بخشیدن و سرکوب احساساتی مانند خشم به هیچ‌وجه راه درستی نیست. درواقع بخشیدن موضوعی است که در آخرین مرحله انجام می‌شود. با نادیده گرفتن احساس رنجش و خشم نسبت به رفتارهای نادرست والدین، افراد دچار مشکلاتی بیشتر می‌شوند که آسیب زیادی به خود و حتی دیگران وارد می‌کند. در مرحله اول باید احساس خشم و ناراحتی را پذیرفت و این تصور را از خود دور کرد که بروز خشم محبوبیت شما را زیر سؤال خواهد برد.
