بازی های فکری بسیار جالب و مفرح هستند و اگر شما والدین عزیز می خواهید کودکان و بچه های نابغه داشته باشید توصیه می کنیم به فهرست بازی های فکری نگاهی بیندازید و بهترین مدل آن را برای کودکتان خریداری کنید. در بین انتخاب‌های‌شان حتما یک بازی فکری وجود داشت. این باعث می‌شد تفکر آنها هم مانند جسم‌شان به تحرک واداشته شود. علاوه براینکه بسیاری از مفاهیم اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و هنری را به شکل غیرمستقیم و درست یاد بگیرند.
فهرست مطالب
- بازی های فکری و آموزشی برای کودکان زیر یک سال
- بازی‌های فکری و آموزشی انفرادی برای کودکان ۱ تا ۳ سال
- بازی‌های گروهی یک تا سه سال
- بازی های فکری ۱ تا ۷ سال
- بازی‌های فکری و گروهی ۳ تا ۷ سال
- بازی های فکری زیر ۳ سال
- بازی های فکری بزرگترها
- بازی های فکری برای سرگرمی نوجوانان متفکر
- سخن پایانی و سوالات متداول
بازی های فکری و آموزشی برای کودکان زیر یک سال
۱.مکعب‌های ابری
یکی از بازی‌های فکری و آموزشی برای بچه‌های زیر یک سال محسوب می‌شوند که از سه ماهگی یعنی از زمانی که بچه بتواند چیزی را دست بگیرد میتوانید آن را دستش بدهید. بچه‌ها به اشیای نرم چنگ بزنند و آنها را به دهان‌شان ببرند.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله راهنمای مراقبت و پرورش سنسوریا را بخوانید.این مکعب‌ها که در هر وجه آن یک عکس دیده می‌شود، چشم بچه را با تصاویر مختلف آشنا می‌کند. هر چقدر بچه بزرگ‌تر شود تعداد این مکعب‌ها بیشتر می‌شود.
برای نوزاد شش ماهه، سه مکعب در سه اندازه مختلف و برای بچه ۱۰ ماهه تا یک سال، چهار مکعب در چهار اندازه توصیه می‌شود. از شش ماهگی میتوانید در مورد عکس‌هایی که روی هر وجه این مکعب‌ها دیده می‌شود، به کودک توضیح بدهید. این کار به افزایش دقت و تمرکز او کمک می‌کند. از سنی که کودک می‌نشیند میتوانید چیدن این مکعب‌ها را به او یاد بدهید. همین که سعی کند آنها را روی هم بگذارد، کافی است. این عمل هماهنگی دست و چشم کودک را بالا می‌برد.
۲. حلقه هوش یکی از بازی های فکری کودکان است.
از دیگر بازی‌های فکری وآموزشی برای بچه‌های زیر یک سال است. البته نوع پرتعداد آن برای بچه‌های یک تا سه سال هم مناسب است. حلقه هوش برای بچه‌های زیر یک سال از یک استوانه باریک که چهار حلقه به ترتیب سایز در آن جای می‌گیرد، ساخته شده است. میتوانید حلقه‌ها را به دست بچه زیر یک سال بدهید و رنگ هر کدام را به او بگویید. نسبت به اینکه کودک شما حتما حلقه‌ها را به درستی سر جایش بیندازد حساس نباشید. همین که هر کدام آنها را دست گرفته و یاد بگیرد یکی را از دستی به دست دیگر بدهد و آن را داخل انگشتش نگه دارد خوب است. به‌تدریج او با شباهت اشیا و ارتباط میان حلقه و میله آشنا می‌شود.
بازی‌های فکری و آموزشی انفرادی برای کودکان ۱ تا ۳ سال
گروه سنی بعدی که کارشناسان برای آنها بازی طراحی و تهیه میکنند، گروه سنی یک تا سه سال است. با توجه به بزرگ تر شدن کودک، آشنایی بیشتر او با مفاهیم دایره این بازی هم گسترده‌تر می‌شود.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله سرگرمی در مهمانی را بخوانید.
۱. بلز از بازی های فکری و آموزشی کودکن است.
یکی از اولین وسایلی که در یک سالگی توجه اغلب بچه‌ها را به خود جلب می‌کند، ساز بلز است. بچه‌ها در یک سالگی به این نتیجه می‌رسند که وقتی کنترل تلویزیون را روی میز می‌کوبند صدا تولید می‌کند! اتفاقا پدر و مادرشان هم به این کار آنها عکس‌العمل نشان می‌دهند.آنها از اینکه خالق این صدا هستند لذت می‌برند. اگر شما به جای منع کردن بچه‌ها از کوبیدن اشیا روی زمین آنها را با ساز بلز آشنا کنید، این بار آنها را به بازی تشویقشان می‌کنید. علاوه براینکه آنها را با دنیای موسیقی هم آشنا می‌کنید.
۲. عروسک‌های انگشتی
عروسک‌ها را یک بار در انگشت‌تان فرو برده و بار دیگر در انگشت کودک بگذارید تا دریابد با تکان دادن انگشت‌ها، عروسک حرکت می‌کند. آموزش این بازی، آموزش زبان، بیان، قصه‌گویی و آشنایی با دنیای تئاتر و عروسک است.
۳. برج قورباغه
نام یکی دیگر از وسایل بازی برای این گروه سنی است. این اسباب بازی شامل یک صفحه مدور سرسره مانند بلند است که چون روی سر آن یک قورباغه قرار دارد، به آن برج قورباغه می‌گویند. بچه‌ها توپ را توی دهان قورباغه می‌گذارند و توپ از سرسره پایین می‌آید.
اگر کودک خود را دقایقی با این اسباب‌بازی تنها بگذارید و به او دقت کنید خواهید دید که بارها این عمل را تکرار کرده و خیلی دیر از تکرار آن خسته می‌شود.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله سرگرمی های آنلاین رابخوانید.او با این کار یاد می‌گیرد با رها کردن، اشیا از بالا به پایین می‌آیند. دنبال کردن حرکت مدور توپ با چشم، دقت او را به حرکت اشیا افزایش می‌دهد. ضمن اینکه ساده‌ترین قانون فیزیک یعنی نیروی جاذبه را کشف می‌کند.
۴. پازل های چوبی
این پازل‌ها طراحی ساده‌ای دارند. تکه‌های آنها کم بوده و قطعات در هم فرو نمی‌روند بلکه با فاصله از هم در جای خود قرار می‌گیرند. در این بازی کودک فقط باید شباهت تکه‌ای را که در دست دارد با جای آن روی صفحه هماهنگ کند. این پازل‌ها در ضمن مراحل رشد انسان ، نام و شکل پرنده‌ها و حیوانات و خیلی چیزهای دیگر را هم به کودک آموزش می‌دهند.
۵. بولینگ پارچه‌ای
از دیگر وسایلی است که برای این رده سنی بسیار مناسب است. بچه‌ها در این سن علاقه خاصی به پرتاب کردن اشیا دارند. آنها یاد می‌گیرند وقتی با فشار دست‌شان وسیله‌ای را پرتاب میکنند؛ آن شیء از آنها فاصله می‌گیرد و صدا ایجاد می‌کند. هرچقدر حساسیت شما روی این موضوع بیشتر باشد و خشم شما بیشتر برانگیخته شود علاقه آنها به انجام این کار بیشتر می‌شود. دلیل آن جالب بودن عکس‌العمل شما نسبت به عمل آنهاست.
بولینگ‌های پارچه‌ای این امکان را به بچه‌ها می‌دهد که با بازی با شیء بی خطر حس پرتاب کردن و ضربه زدن‌شان را ارضا کنند. آنها با دیدن اینکه عروسک با ضربه توپ پارچه‌ای به زمین می‌افتد ذوق زده می‌شوند و به کشف قانون شدت ضربه می‌رسند.
بازی‌های گروهی یک تا سه سال
اگر انتظار دارید بچه‌های این گروه سنی در کنار یکدیگر و بدون حضور شما خوش و خرم بازی کنند و کارشان به مشاجره و گریه نکشد، انتظارتان بیهوده است! بچه‌ها در این سن فقط می‌توانند کنار هم بازی کنند و نیازمند مدیریت شما هستند.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله سرگرمی و فعالیت های زمستانی را بخوانید.
۱. شهر کوچک
بازی شهر کوچک که بازی ویژه این رده سنی بوده و البته تا پنج سال هم می‌توانند با آن سرگرم شوند، شامل یک صفحه پارچه حدود یک و نیم در یک و نیم متر است که المان‌های شهری مثل چهارراه، فضای سبز، فروشگاه و غیره روی آن طراحی شده است. بچه‌ها می‌توانند با عروسک‌ها و ماشین‌های‌شان وارد این محوطه شوند. ضمن اینکه بازی آنها مستلزم همکاری تنگاتنگ برای پیشبرد بازی نیست اما می‌توانند در کنار هم در یک شهر بازی کنند تا با مفهوم بازی گروهی آشنا شوند.
۲. لی‌لی پارچه‌ای
یکی دیگر از بازی‌های گروهی مناسب این سن، لی لی است. این بازی علاوه بر ایجاد تحرک بدنی، مفهوم بازی نوبتی و امتیازی را به آنها آموزش می‌دهد. نباید انتظار داشته باشید که آنها با یک پا لی لی کنند! به این دلیل که اولا باید به تدریج بازی را یاد بگیرند و دوما بتوانند تعادل‌شان را حفظ کرده و روی یک پا حرکت کنند. یادگیری جفت پا پریدن به رشد مغزی کودک برای یادگیری جهت و هماهنگی و کنترل مناسب است. به تدریج از آنها بخواهید طوری حرکت کنند که پایشان روی خط نرفته و به نوبت به خانه بعدی بپرند.
بازی های فکری ۱ تا ۷ سال
هر چقدر سن کودک بالاتر می‌رود، به همان میزان تنوع بازی‌ها برای آنها بیشتر می‌شود. اگر فرزندتان در این گروه سنی قرار دارد احتمالا از تنوع وسایل بازی، هیجان‌زده خواهد شد! بنابراین احتمالا با دست پر به خانه خواهید رفت!
۱.بازی هوش‌چین
این بازی در چهار رده سنی تعریف شده است. اولین گروه سنی این بازی، رده سنی یک‌و نیم تا سه سال است و به تدریج رده سنی آن بالاتر می‌رود. این بازی شامل یک صفحه متحرک در یک قاب است که عکس‌های حیوانات روی صفحه‌های آن وجود دارد. بچه‌ها باید عکس‌های مهره‌ها را روی صفحه پیدا کنند و در جای خود بگذارند. برای رده سنی بالاتر چیدمان مهره‌ها روی صفحه سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود.
۲. نقاشی
آموزش نقاشی با سی‌دی، تخته وایت‌برد، ماژیک، دفتر نقاشی و مداد رنگی بازی بعدی است. این مجموعه همگی در یک بسته قرار دارد.این پک‌ها با طراحی‌های متنوع در دسترس است.
۳. سازه‌ها
یکی دیگر از بازی‌های مورد توجه این رده سنی بازی‌های ساختنی و در واقع سازه‌ها و لگوها ست. البته لگوهای درشت و کم تعداد برای بچه‌های ۱۸ ماهه هم طراحی شده اما با بالا رفتن سن کودک میتوانید برای او لگو یا همان خانه‌سازی‌های ریزتر و پرتعداد‌تر انتخاب کنید. تنوع سازه‌های بازی در بازار خیلی زیاد است. ساختن پارک شادی با این ابزار برای بچه‌های سه تا پنج سال خیلی جذاب است.
آنها علاوه بر چیدمان و سر و کله زدن با قطعات و خلق یک پارک بازی می‌توانند با استفاده از تخیل‌شان آنجا را پارک واقعی تصور کنند. در بازی خیالی‌شان عروسک‌شان را گردش ببرند و ساعت‌ها سرگرم باشند.
۴. ساز و باز
نوع دیگری از سازه‌هاست که بسته‌های مختلف آن شامل ساخت مجسمه حیوانات، قطار یا انواع وسایل نقلیه به وسیله تکه‌های موجود در بسته است. سازه کلبه‌های چوبی به بچه‌ها اجازه می‌دهد تا با قطعات مختلف خانه و شهر بسازند.
۵. دومینو
تعداد قطعات این بازی مختلف بوده و در اشکال و طراحی‌های متنوع در بازار موجود است.
۶. جورچین‌های آهنربایی
در این جورچین‌ها کودک باید سعی کند تکه‌های آهنربایی را مطابق عکسی که روی صفحه آهنی وجود دارد، پیدا کرده و تطبیق داده و روی عکس قرار دهد تا عکس را کامل کند.
۷. کاردستی
ساخت این کاردستی‌ها با طراحی‌های ساده و پیچیده برای سنین مختلف یکی دیگر از بسته های سرگرمی مورد توجه بچه‌های این گروه است. در این بسته ها وسایلی مانند مقوا، نوار چسب، مغزی دور کاردستی و چسب وجود دارد. بچه‌ها می‌توانند از روی الگو، کاردستی بسازند. بسته خیاطی هم نوعی کاردستی با وسایل ساده خیاطی است که دختر بچه‌ها آن را دوست خواهند داشت.
بازی‌های فکری و گروهی ۳ تا ۷ سال
۱. تامی‌نو
این بازی، یکی از بازی‌های فکری گروهی برای این رده سنی است. این بازی شامل قطعاتی از شکل‌های هندسی ترکیبی است که بازیکنان باید به صورت رقابتی با آنها شکل سه بعدی بسازند. علاوه براینکه می‌توانند به شکل رقابتی آنها را داخل صفحه مخصوص بازی بچینند. شکل اول بازی برای سنین پایین‌تر ساده‌تر بوده و به شناخت اشکال هندسی و درک فضایی بچه‌ها کمک می‌کند.
۲. کارت‌های حافظه
یکی دیگر از بازی‌های فکری و گروهی این رده سنی کارت حافظه است. به‌رغم سادگی‌اش طرفداران زیادی دارد. کارت‌ها را اول از رو چیده و بعد برمی‌گردانید. بچه‌ها باید به نوبت دو کارت برگردانند و هرکس بتواند کارت‌های شبیه بیشتری نسبت به رقیب خود پیدا کند و بردارد، برنده است. این بازی در افزایش تمرکز و حافظه موثر خواهد بود.
۳. حلقه پرتاب
این بازی نوعی هدف‌گیری با حلقه‌ها و پرتاب آن به داخل میله است. هدف از این بازی تقویت تمرکز و افزایش دقت و درک محیطی است.
۴. روپولی
این بازی یکی از بازهای قدیمی است که والدین هم به راحتی بازی با آن را بلد بوده و به یاد دارند. هنوز هم این بازی با طراحی‌های مختلف موجود است. هر‌چند تنوع بازی‌های فکری امروز بسیار بیشتر از گذشته است اما روپولی هنوز هم محبوبیت و جذابیت خود را دارد. پایه اصلی آن داد و ستد و آموزش اقتصاد به کودکان است. بچه‌ها ضمن آموختن راه‌های معامله، چهار عمل اصلی را تمرین میکنند. روپولی‌های جدید در بازار براساس جنسیت طراحی شده. برای مثال طراحی پسرانه آن با شکل انگری‌بردز و دخترانه آن با صورتک پرنسس‌های کارتونی است
بازی های فکری زیر ۳ سال
۱. تانگرام
یکی از بازی‌های فکری و آموزشی این گروه سنی بازی تانگرام است. این بازی شامل قطعات ظریف از جنس ام‌دی‌اف است که هر کدام شکل هندسی خاصی دارند. در کنار آن، کارت‌هایی هم وجود دارد که اشکال مختلف روی آن نقاشی شده است. بازیکن باید با قطعاتی که در دست دارد شکل مورد نظر را بسازد. این بازی می‌تواند به صورت مسابقه‌ای بین بچه‌ها اجرا شده و به تقویت تجسم ذهنی و درک بهتر هندسی آنها کمک کند.
۲. جورچین مثلثی
یکی از بازی‌های فکری و آموزشی نسبتا ساده برای این گروه سنی است که برای بچه‌های کم سن این رده توصیه می‌شود. جورچین مثلثی شامل یک صفحه و ۹ قطعه است که به وسیله آن قطعات باید یک مثلث ساخته شود؛ به شرط آنکه طرح مرغک نشان کانون در وسط مثلث درست شود. تقویت تمرکز و تفکر برای یافتن راه حل مناسب از اهداف این بازی است.
۳. بازی های فکری دست به دست
سرگرمی حرکتی دست به دست یکی دیگر از انواع بازی‌های مناسب این گروه است که می‌تواند به صورت گروهی هم انجام شود. این بازی شامل چهار قطعه است که دو به دو همرنگ هستند. بازیکن باید با سرعت عمل و تمرکز قطعه‌های همرنگ را دست به دست کند تا شکل یک هشت انگلیسی را در کمترین زمان بسازد. در حالت گروهی بازی، هر بازیکن که در کمترین زمان این کار را انجام دهد، برنده است.
۴. ماسه بازی
بازی با ماسه از دیگر بازی‌های طراحی شده برای این گروه سنی است که از بازی‌های محبوب هم محسوب می‌شود. این پک شامل ۲۰ قطعه برای کار با ماسه نرم و ساختن سازه‌های ماسه‌ای است. وردنه، قلم و کاردک را قطعات داخل این پک است. بازی با ماسه به بچه‌ها فرصت یافتن مهارت استفاده از انگشتان را می‌دهد و وسیله ای مناسب برای تمرین شکل‌های هندسی و ایجاد خلاقیت در نقاشی است.
بازی های فکری بزرگترها
۱. پازل طبقه‌ای انسان
یکی از بازی‌های فکری و آموزشی مفید برای این گروه سنی پازل طبقه‌ای بدن انسان است. این بازی برای بچه‌های کم سن این رده سنی جالب توجه است. این بازی شامل ۳۰ قطعه مجزاست که در پنج پازل مختلف جای می‌گیرند. در هر پازل اجزای درونی بدن انسان به نمایش گذاشته شده و اطلاعات جامعی در مورد آن داده شود.
۲. بازی های فکری بندک
سرگرمی بندک یکی از بازی‌های پرطرفدار است. این بسته بازی شامل ۲۵۰ قطعه در پنج رنگ مختلف است که بازیکن می‌تواند بدون محدودیت و با استفاده از خلاقیت خود با ایجاد اتصالات مختلف بین بندها، احجام ساده و پیچیده خلق کند.
۳. بازی های فکری شاتل فضاپیما
این بازی برای نوجوانان علاقه‌مند به شیوه عملکرد فضا پیما طراحی شده است. شاتل کمک می‌کند تا ضمن آشنایی با ساخت احجام، شکل بدنه شاتل و حتی وظیفه خدمه و پرسنل فضاپیما به نوجوانان آموزش داده می‌شود.
۴. جورچین گل لاله عباسی
این بازی که به اسم گل پنج پر ختایی هم معروف است؛ جورچینی برای علاقه‌مندان به هنر است. این بازی ضمن افزایش دقت در چیدمان صحیح با طرح‌ها، افراد را با نقوش سنتی ایرانی آشنا می‌کند.
بازی های فکری برای سرگرمی نوجوانان متفکر
اصطلاح گروه سنی بزرگسال برای بازی‌های فکری ۷ تا ۱۲ سال به کار می‌رود. اما طراحی بعضی بازی‌ها برای این گروه سنی به قدری جذاب و پیشرفته است که حتی پدر و مادرها هم جذب بازی می‌شوند. البته این به معنی سخت بودن بازی و اینکه بچه‌ها از پس کار برنیایند، نیست. اغلب بازی‌های این گروه سنی بازی‌های گروهی است. البته بازی‌های تک نفره مثل مکعب روبیک هم در این گروه قرار می‌گیرد.
۱. بازی های فکری فتح پرچم
بازی های فکری که با موضوع استراتژی است که بین دو تا پنج نفر شرکت کننده لازم دارد. در جریان بازی بازیکنان به تمرکز و تفکر بالا نیاز دارند.ضمن اینکه هیجان بازی بالاست.
۲. آپادانا
بازی دیگر این گروه سنی، آپاداناست. هدف این بازی، تقویت حافظه کوتاه مدت بازیکنان است. تعداد شرکت‌کنندگان دو تا پنج نفر است.
۳. عمو پولدار
این بازی شبیه روپولی است. این بازی برای گروه سنی بالاتر طراحی شده و پیچیده است. این بازی نیازمند دقت و تفکر بالا ست.
۴. بازی های فکری دست چین
این بازی نیازمند سرعت عمل است. دست‌چین هیجان و شادی زیادی در شرکت‌کنندگان ایجاد می‌کند و از بازی های فکری و آموزشی کودکان است.
۵. راز جنگل از بازی های فکری کودکان است.
شاید شما به عنوان والدین، راز جنگل را به یاد و با آن خاطره داشته باشید. این بازی هنوز هم با کمی تفاوت نسبت به دوره شما در بازار بازی‌های فکری موجود است. بازی معمای جنگل، تک‌نفره این بازی است.
۶.بازی های فکری کیت‌های شیمی
میتوانید در این مغازه‌ها وسایل مربوط به درس علوم و شیمی و همچنین سی دی آموزشی آنها را خریداری کنید. این کیت‌ها صرفا برای آموزش بوده و جنبه بازی ندارند.
۷. معما در معما از بازی های فکری است.
این بازی شامل یک صفحه و چهار مهره T شکل است. بازیکن باید قطعات را در صفحه طوری بچیند که قطعات کمترین حرکت را داشته باشند. این بازی، مناسب برای افراد کم بینا و نابینا هم هست. از روی مدل می‌توان به وسیله ۷۰ قطعه چوبی و ۱۸۰ اتصالاتی که در دست است، اشکال و ماکت‌های گوناگون ساخت.
سخن پایانی
شما در این مقاله با انواع بازی های فکری آشنا شدید.همچنین از آموزش بازی ها در رده های سنی مختلف آگاه شدید.امیدواریم این مقاله را بپسندید.اگر سوال یا نظری دلرید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
بازی های سمبلیک، بازی های تعاملی، بازی های نمایشی، بازی های مستقل و …
لگو های رنگارنگ پلاستیکی، بازی ماهیگیری، هزارتو یا ماز، پازل، بازی های ساختنی همراه با ابزار آلات و …
