اختلافات بین والدین و نوجوان همیشه وجود داشته. مشکلاتی که بیشتر مربوط به انجام وظایف نوجوان در خانه، استفاده از موبایل و شبکه‌های اجتماعی یا رابطه با دوستان است. هر کدام از اینها می‌تواند باعث شروع درگیری بین نوجوان و پدر و مادر شود. البته این اختلاف ها طبیعی است. در این مقاله اول به شرح مشکلات می‌پردازیم و در ادامه توضیح می‌دهیم، چگونه می‌توان این تنش ها را کاهش داد.
فهرست مطالب
- مشکلات رایج نوجوان و والدین چیست؟
- علائم رابطه‌ی ناسالم در نوجوانان چیست؟
- چگونه باید به نوجوانی که درگیر یک رابطه‌ی ناسالم است کمک کرد؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
مشکلات رایج نوجوان و والدین چیست؟
در هر خانواده با توجه به فرهنگ خانواده، سن و جنسیت نوجوان، شرایط اجتماعی و اقتصادی ممکن است درگیری‌هایی متفاوتی به وجود بیاید اما چند حیطه مشترک وجود دارد که تقریباً در همه خانواده ها مشترک است. در ادامه به مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:
۱. اصرار نوجوان بر استقلال طلبی:
نوجوانان می‌خواهند هر طور که شده استقلال خود را به دست بیاورند. از شیوه لباس پوشیدن گرفته تا انتخاب فعالیت‌های خارج از مدرسه، نوجوانان می‌خواهند زندگی خودشان را به دست بگیرند. اما چون نوجوان هنوز در حال تجربه‌گرایی است و سعی می‌کند بدون نظارت پدر و مادرش (که همیشه وجود داشته) جهان اطرافش را شناسایی کند، مشکلاتی به وجود می‌آید.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله اعتماد به نفس چیست را بخوانید.
برقراری تعادل بین بین دادن آزادی و استقلال کافی به نوجوان و نظارت کافی برای حفظ امنیت او کار آسانی نیست؛ درست مثل اینکه بخواهید روی یک طناب باریک راه بروید.
با نوجوان صحبت کنید تا بهتر متوجه شوید که چرا این سبک موسیقی، نحوه لباس پوشیدن یا فعالیت‌های جانبی را انتخاب کرده است. محدودیت‌هایی تعیین کنید اما نه در حدی که آزادی نوجوان سلب شود بلکه اجازه دهید کارهای متفاوت را به شیوه سالمی تجربه کند. مثلا اگر خواست موهایش را آبی کند یا در یک گروه موسیقی عضو شود، این اجازه را به او بدهید.
۲. جر و بحث کردن:
نوجوان در برای کسب استقلال حاضر است حتی اگر نیاز باشد، مقابل شما یعنی پدر و مادرش بایستد و جر و بحث کند. گاهی ممکن است حرف‌های ساده‌ای مثل اینکه باید تکالیفش را بنویسد یا امروز اجازه ندارد با دوستانش بیرون برود، جرو بحث شروع شود.
خیلی وقت‌های، بچه‌های نوجوان احساس می‌کنند والدین قوانین ناعادلانه‌ای برای آنها گذاشته‌اند یا حتی احساس می‌کنند که پدر و مادرشان به آنها اعتماد ندارند. این احساس خیلی وقت‌ها درست است و نوجوان به راحتی متوجه بی‌اعتمادی والدین می‌شود. برای این که میزان جر و بحث‌ها کم شود، نقش شما خیلی مهم است. به جای اینکه شما هم در مقابل صدایتان را بالا ببرید، سعی کنید گوش کنید و نوجوان را بهتر درک کنید. سعی کنید آرام بمانید و ببینید نوجوان می‌خواهد چه بگوید. گاهی بیان منظور برای نوجوان سخت است و اگر بخواهید فقط به داد و هوار و غرهایش توجه کنید، متوجه منظور اصلی او نمی‌شوید.
۳. ارتباط برقرار نکردن:
خیلی وقت‌ها نوجوان و والدین درک مشترکی از هم ندارند؛ طوری که به نظر می‌رسد در دو سیاره مختلف زندگی می‌کنند یا به دو زبان مختلف با هم حرف می‌زنند. عباراتی مثل “تو اصلا می‌فهمی من چی می‌گم؟” یا “شنیدی چی گفتم؟” را والدین زیاد استفاده می‌کنند. اما بچه ها هم احساس می‌کنند پدر و مادرها به حرفشان گوش نمی دهند و آنها را درک نمی‌کنند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله خانواده چیست را بخوانید.
تنها راه حل این مشکل، حرف زدن با نوجوان است تا بتوانید وارد دنیای او شوید و درک بهتری از چیزی که می‌خواهد، داشته باشید. نوجوان را با سوالات پشت سر هم بمباران نکنید بلکه سر صحبت را باز کنید و اجازه بدهید خودش در هر رابطه‌ای که می‌خواهد صحبت کند. قضاوت نکنید و بگذارید به شما اعتماد کند.
۴. ایجاد محدودیت:
وضع محدودیت برای نوجوان خیلی مهم است و باعث می‌شود نوجوان با سلامت روان بیشتری پا به بزرگسالی بگذارد. هر چند نوجوان سعی می‌کند این مرزها را بشکند و دنیای بزرگسالی را همان گونه که دوست دارد تجربه کند.
سعی کنید محدودیت‌های منطقی وضع کنید، برای این کار حتما باید با خود نوجوان هم صحبت کنید و گرنه نوجوان زیر بار اجرای قوانینی که وضع کرده‌اید نمی‌رود. به خصوص درباره استفاده از موبایل و ساعت بازگشت به خانه حتماً باید با نوجوان صحبت کنید و به شکل دوطرفه این قوانین را وضع کنید. برای رعایت نکردن قوانین هم باید تنبیهات متناسبی در نظر بگیرید.
۵. احساسات خودتان را کنترل کنید:
کنترل احساسات فقط وظیفه نوجوان نیست بلکه پدر و مادر هم باید آن را تمرین کنند. نوجوان ها خیلی راحت می‌توانند شما را عصبانی و کلافه کنند. مهم است که بتوانید آرام و خونسرد بمانید، حتی در شرایطی که نوجوان کنترل اعصابش را از دست داده است. یادتان باشد نوجوان در حال رشد است و هنوز کنترل عاطفی خود را به طور کامل به دست نیاورده است. اگر می خواهید نوجوان آرام باشد، شما هم باید آرامش خودتان را حفظ کنید. هر جا لازم بود به خودتان فرصت بدهید تا آرام شوید.
۶. تجربه‌گری‌های دوران نوجوانی:
نوجوانان در شرایطی هستند که دوست دارند چیزهای جدید را تجربه کنند. حتی کارهای پرخطر مثل مصرف الکل و مواد مخدر که برای بزرگ‌ترها قابل قبول نیست. این رفتارها می‌تواند به خاطر استقلال طلبی، استرس، بی‌حوصلگی و یا صرفاً جهت ارضای حس کنجکاوی باشد. اما انجام رفتارهای پرخطر به هیچ وجه مورد تایید نیست. بلکه حتما باید متوجه علائم هشداردهنده در نوجوان باشید و با او صحبت کنید. اگر هم احساس کردید کنترل اوضاع از دست شما خارج شده است، حتماً با یک روانشناس متخصص نوجوان صحبت کنید.
۷. فشار والدین بر کمال گرایی:
شما به عنوان والدین دوست دارید فرزندتان بهترینِ خودش باشد و شاید به همین دلیل است که خیلی از پدر و مادرها از فرزندشان انتظار دارند در ورزش، نمرات درسی، رفتارهای اجتماعی و … بهترین باشند. اما این انتظارات به نوجوان آسیب می‌زند. باید توجه داشته باشید که تلاش نوجوان حائز اهمیت است، نه صرفاً نمره‌ای که گرفته یا اینکه چقدر ظرف‌ها را تمیز شسته. اگر تلاش می‌کند کارهایش را به موقع انجام دهد، تشویقش کنید. این تشویق برای نوجوان معنا دارد و باعث می‌شود در ادامه، تلاشش را بیشتر کند چون می‌بیند شما متوجه زحمتی که می‌کشد هستید.
۸. دوستان خوب یا بد:
انتخاب دوست همیشه یک مسئله بحث برانگیز در خانواده است. پدر و مادرها دلشان می‌خواهد نوجوان با دوستان خوبی معاشرت کند. اما نوجوانان می‌خواهند خودشان انتخاب کنند با چه کسانی دوست باشند، حتی اگر والدینشان آنها را تایید نکنند. رفت و آمد نوجوان با دوستانی که رفتارشان را نمی پسندیم، نگران کننده است اما یادتان باشد در چنین موارد به جای رفتار دوستان، به رفتار خود نوجوان توجه کنید. قوانین روشنی تعریف کنید و باور داشته باشید که نوجوانتان کار درست را انجام می دهد. نوجوان برای رها شدن از دوستی‌های مخرب به عشق و اعتماد شما نیاز دارد و با کمک شما می‌تواند این مرحله را به خوبی پشت سر بگذارد.
علائم رابطه‌ی ناسالم در نوجوانان چیست؟
تا زمانی که شما در جریان رابطه‌ی نوجوانتان باشید، میتوانید متوجه برخی از این نشانه‌های ناسالم شوید، اما ممکن است با وجود اینکه هیچ رفتاری حاکی از سو استفاده از نوجوان شما وجود نداشته باشد، باز هم آنها در معرض آسیب قرار بگیرند. در ادامه به برخی از علائم رابطه‌ی ناسالم که نیاز به مراقبت بیشتری از سمت شما برای آنها وجود دارد، اشاره شده است:
- دل‌مشغولی زیاد یکی از طرفین به دیگری (خارج شدن از حالت معمول)
- حسادت بیش‌ازحد، مالکیت یا رفتارهای کنترل‌کننده
- خیانت یا دستکاری احساسات افراد در رابطه
- کبودی یا جراحات غیرقابل توضیح
- انزوا و گذراندن مداوم وقت خود با یکدیگر
- تحقیر و انتقاد بیش‌ازحد در رابطه
- فرار از زیر بار مسوولیت
- زیاده‌روی در هدیه دادن
- تجاوز به حریم خصوصی افراد در زندگی واقعی یا آنلاین (مانند تجسس و نظارت بر فعالیت‌های طرفین از طریق رسانه‌های اجتماعی، تلفن‌های همراه یا تعقیب‌کردن)
البته، این احتمال وجود دارد که شما نتوانید به‌طور مستقیم هیچ یک از آن رفتارها را مشاهده کنید و فقط حس بدی به ارتباط نوجوان خود داشته باشید، اما به احتمال زیاد متوجه تغییراتی در خلق‌وخو یا رفتار فرزندتان خواهید شد، مانند:
- علائم افسردگی یا اضطراب، از جمله افکار خودکشی
- رفتار پرخطر مانند استفاده‌ی جدید یا بیشتر از مواد مخدر یا الکل
- رفتارهای ضداجتماعی مانند دروغ‌گفتن، کتک‌زدن، قلدری یا دزدی
علاوه بر این موضوع که نمی‌خواهید فرزندتان در این بازه‌ی سنی مورد آسیب قرار بگیرد، اما کمک به او برای شناسایی و حل این تعارضات باعث می‌شود تا نوجوان این مهارت‌های مهم را زودتر یاد بگیرد و در آینده بهتر بتواند از آنها استفاده کنند. همچنین مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده آمریکا بیان کرده است، زمانی که افراد در سنین نوجوانی/جوانی قربانی خشونت خانگی می‌شوند، در سنین بالاتر نیز احتمال بیشتری وجود دارد که در معرض انواع خشونت‌ها قرار بگیرند.
چگونه باید به نوجوانی که درگیر یک رابطه‌ی ناسالم است کمک کرد؟
بیشتر روابط دوستیابی نوجوانان پر از خطر و آشفتگی است، اما مطالعه‌ای که اخیرا انجام شده است، نشان می‌دهد که نوجوانان بیش از آنچه که فکر می‌کنید در معرض قرار گرفتن در یک رابطه‌ی ناسالم و خطرات مربوط به آن هستند. در نظرسنجی‌ای که مرکز کنترل بیماری ایالات متحده آمریکا (CDC) در سال ۲۰۱۹ انجام داد، مشاهده شده است که از هر ۱۲ نوجوان، ۱ نفر در یک رابطه‌ی عاشقانه، خشونت فیزیکی، عاطفی یا جنسی را تجربه کرده است و همان‌طور که بالاتر اشاره شد، این داده‌ها فقط مربوط به چند سال گذشته است.
همچنین مطالعات در سراسر جهان نشان می‌دهند که تجربه‌ی خشونت جنسی توسط شریک زندگی افراد از زمان شروع همه‌گیری کرونا نیز در حال افزایش است. حتی اگر فرزند شما در موقعیت آزاردهنده‌ی جسمی هم نباشد، اما ممکن است در موقعیت آزاردهنده‌ی عاطفی قرار گیرد که تشخیص آن به مراتب سخت‌تر خواهد بود.
صحبت با نوجوان در ارتباط با نشانه‌های رابطه‌ی ناسالم
یک مساله‌ی اساسی که در ارتباط با نوجوانان وجود دارد این است که گاهی اوقات صحبت‌کردن با آنها درباره‌ی نگرانی‌هایتان باعث عقب‌نشینی آنها خواهد شد و ممکن است دیگر فرصت مناسبی برای صحبت مجدد شما درباره‌ی نگرانی‌هایتان و حل این مشکلات پیش نیاید. در این مواقع یکی از راههای جلوگیری از این امر، گفت‌وگو درباره‌ی مفهوم رضایت و اینکه یک رابطه‌ی خوب در اوایل چطور به نظر می‌رسد، خواهد بود. این موضوع بسیار مهم است که قبل از اینکه فرزندتان درگیر یک رابطه شود، با او در مورد ارتباط سالم گفت‌وگو کنید. همچنین بحث در مورد مرزها و احترام نیز اگر از سنین پایین شروع شود، در آینده نتیجه‌ی بهتری را به دنبال خواهد داشت. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله راههای تشویق کودکان و نوجوانان به ورزش را بخوانید.
در واقع اگر از این موضوعات نگران هستید و می‌خواهید آنها را با نوجوانتان مطرح کنید، بهتر است با نوجوان به شیوه‌ای غیرتقابلی ارتباط برقرار کنید و نگرانی‌های خود را به‌جای سخنرانی، تهدید یا آمار با او در میان بگذارید. گفتن «من متوجه شدم که…» می‌تواند به شما کمک کند گفت‌وگو را بهتر شروع کنید و مجبور به پاسخ فوری نشوید. همچنین ممکن است فرزند شما برای اولین‌بار پاسخگویتان نباشد، بنابراین به‌خاطر داشته باشید که این گفت‌وگوها احتمالا در چندین موقعیت در طول زمان مورد نیاز خواهند بود و صرفا با یکبار شما را به نتیجه‌ی مطلوب نمی‌رساند.
درخواست کمک از افراد و سازمان‌های متخصص
خشونت جسمی، روانی در یک رابطه‌ی بی‌ثبات و ناسالم می‌تواند به سرعت تشدید شود و عواقب بدی با خود به همراه داشته باشد. همچنین اگر نگران این موضوع هستید که نوجوانتان در خطر است، مهم است که فورا از سازمان‌های متولی درخواست کمک کنید و در کشور ما نیز برای مواقع این چنینی که نوجوان در معرض خطر و هر نوع خشونتی قرار دارد می‌توان با اورژانس اجتماعی به شماره‌ی ۱۲۳ یا مرکز فوریت‌های پلیس به‌شماره‌ی ۱۱۰ تماس گرفت و موضوع را با آنها در میان گذاشت. برای مسائل غیراورژانسی نیز، صحبت با یک روانشناس می‌تواند بسیار کارگشا و موثر باشد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با مشکلات بین والدین و نوجوانان آشنا شدید. همچنین از درگیری نوجوانان با روابط ناسالم آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
تاثیر دعوای پدر و مادر بر کودکان می تواند شامل: اختلال خواب و اختلال در رشد اولیه مغز برای نوزادان، اضطراب و مشکلات رفتاری برای کودکان دبستانی و افسردگی و مشکلاتی در زمینه تحصیل و مدرسه رفتن و سایر مسائل جدی تر مانند خودآزاری و آسیب رساندن به خود برای کودکان بزرگتر و نوجوانان باشد.
دیدگاه منفی در مورد خانواده و زندگی مشترک – پایین بودن عزت نفس – کمبود اعتماد به نفس و…
